ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗΣ

Τέως Πρόεδρος τῆς ῾Ελληνικῆς Δημοκρατίας

(Βιογραφικόν)

Αὔγουστος 1934, Ἀχυροχώριον (Νέα Βύσσα) Ἕβρου.

Γεννήθηκε τὸ 1929 στὴν Θεσσαλονίκη. ῾Ο πατέρας του ᾽Αντώνιος, ᾽Αξιωματικὸς Χωροφυλακῆς, κατήγετο ἀπὸ τὴν Κάντανον Χανίων Κρήτης, ἡ μητέρα του Πετρούλα ἀπὸ τὸ Σκλῆθρον Φλωρίνης.

ΣΠΟΥΔΕΣ : καὶ στὶς τρεῖς βαθμίδες τῆς ἐκπαιδεύσεως πάντοτε ἀριστοῦχος καὶ πρωτεύων. Τετρατάξιο Δημοτικὸ (1934-1938), ὀκτωτάξιο Γυμνάσιο (1938-1946), Νομικὴ Σχολή (1946-1950), ὅλα στὴν Θεσσαλονίκη (μόνον κατὰ τὴν

Ὀκτώβριος 1938, μαθητὴς Α΄ ὀκτωταξίου, Δ΄ Γυμνασίου Ἀρρένων Θεσσαλονίκης.

Α' καὶ μέρος τῆς Β' τάξεως τοῦ Δημοτικοῦ ἐφοίτησε στὴν Θράκη, ὅπου ὑπηρετοῦσε ὁ πατέρας του). Πτυχιοῦχος τῆς Νομικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης μὲ βαθμὸν ἄριστα (9,5).

Μεταπτυχιακὲς σπουδὲς εἰς τὸ Παρίσι, μὲ ἐκπαιδευτικὴ ἄδεια (1965-1967), ᾽Εμπορικοῦ Δικαίου εἰς τὴν ἐκεῖ  Νομικὴν Σχολὴν τοῦ ἑνιαίου τότε Πανεπιστημίου, καὶ  Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοτικοῦ Δικαίου εἰς τὸ ἐκεῖ «Πανεπιστημιακὸν Κέντρον Μελετῶν τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κοινοτήτων».

Γνωρίζει τὴν Γαλλικὴν καὶ ᾽Αγγλικὴν γλῶσσαν.-

Κέντρον Ἐκπαιδεύσεως Νεοσυλλέκτων Κορίνθου, 7.7.1951, πρώτη ἡμέρα κατατάξεως. Γεῦμα εἰς τὸ γήπεδον.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ : ἐξεπλήρωσε τὶς στρατιωτικές του ὑποχρεώσεις, ὑπηρετήσας ἐπὶ 27 μῆνες (ἀπὸ τὸν Ἰούλιον 1951 ἕως καὶ τὸν Σεπτέμβριον 1953). Συγκεκριμένως, μετὰ τὴν βασικὴν ἐκπαίδευσιν, εἰς τὸ Κέντρον ᾽Εκπαιδεύσεως Νεοσυλλέκτων Κορίνθου, καὶ ἀκολούθως διὰ τὴν εἰδικότητά του εἰς Ἀθήνας, ὑπηρέτησεν ὡς «δοκιμαστής» (tester) εἰς τὸ Σ.Ε.Ο. (Συμβούλιον ᾽Επιλογῆς ῾Οπλιτῶν) Θεσσαλονίκης [Διεύθυνσις Β9 τοῦ Γ.Ε.Σ.], μὲ ἔργον τὴν ἐπιλογὴν στρατευσίμων τῶν νομῶν Θεσσαλονίκης, Σερρῶν, Κιλκὶς καὶ Χαλκιδικῆς.-

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ : ῎Εγγαμος μὲ τὴν Εὐφροσύνην (῎Εφην), τὸ γένος Κωνσταντίνου ᾽Αργυρίου, ἱστορικὸν-ἀρχαιολόγον, ὑπάλληλον τῆς ᾽Ακαδημίας ᾽Αθηνῶν (Τμῆμα Δημοσιευμάτων). ᾽Απέκτησαν ἐκ τοῦ γάμου των μίαν θυγατέρα, τὴν Πετρούλαν.-

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Μετὰ τὴν ἀφυπηρέτησι ἐκ τοῦ Στρατοῦ καὶ τὴν συμπλήρωσι τοῦ νομίμου χρόνου διετοῦς ἀσκήσεως (τὴν ὁποίαν εἶχεν ἀρχίσει μὲ τὴν λῆψι τοῦ πτυχίου τῆς Νομικῆς καὶ διακόψει, κατὰ νόμον, μὲ τὴν στράτευσί του) πρός ἀπόκτησι τῆς ἀδείας τοῦ δικηγορεῖν, ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης μετέχει τὸν ᾽Οκτώβριον 1954 εἰς τὰς ἐπὶ δικηγορίᾳ ἐξετάσεις, τότε διεξαγομένας εἰς τὸν ῎Αρειον Πάγον, ὡς ὑποψήφιος διὰ τὸν Δικηγορικὸν Σύλλογον Θεσσαλονίκης. Ἀναδεικνύεται πρῶτος ἐπιτυχὼν μεταξὺ ὅλων τῶν ὑποψηφίων ὅλων τῶν δικηγορικῶν συλλόγων τοῦ κράτους, συνταγέντος περὶ τούτου εἰδικοῦ πρακτικοῦ τῆς ἐξεταστικῆς ἐπιτροπῆς, προεδρευομένης ὑπὸ τοῦ ᾽Αρεοπαγίτου Πέτρου Τζαννετάκη, ἀναγνωσθέντος σὲ δημοσία συνεδρίασί της.- Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, περιωρισμένη ἄσκησις δικηγορίας, προπαρασκευὴ δι’ ἐξετάσεις πρὸς εἴσοδον εἰς τὸν Δικαστικὸν κλάδον.

ΔΙΚΑΣΤΗΣ :

α) Εἰρηνοδίκης

Κλεισούρα Καστοριᾶς, Ἰούλιος 1956. Γραφεῖον Εἰρηνοδίκου.

Νοέμβριος 1955, πρῶτος ἐπιτυχὼν τοῦ διαγωνισμοῦ ὑποψηφίων  Εἰρηνοδικῶν.-  Τοποθετεῖται καὶ ὑπηρετεῖ (ἀπὸ τὸν Μάρτιο 1956) ὡς  Εἰρηνοδίκης Κλεισούρας Καστορίας.

β) Πάρεδρος Πρωτοδικῶν

Νοέμβριος 1956,  πρῶτος ἐπιτυχὼν τοῦ διαγωνισμοῦ ὑποψηφίων Παρέδρων Πρωτοδικῶν.- Τοποθετεῖται καὶ ὑπηρετεῖ (ἀπὸ τὸν Μάρτιο 1957) ὡς  Πάρεδρος Πρωτοδικῶν Θεσσαλονίκης.

γ) Πρωτοδίκης

Ἀγρίνιον, 1962. Μὲ τοὺς δικαστικοὺς ὑπαλλήλους τοῦ Πρωτοδικείου (ὄρθιος, 3ος ἐκ δεξιῶν).

1959-1962 :  Μὲ τὴν εὐδόκιμη πάροδο τῆς διετοῦς παρεδρικῆς θητείας διορίζεται καὶ ὑπηρετεῖ ὡς Πρωτοδίκης ᾽Αγρινίου.

1963 καὶ ἑπ. : Μὲ μετάθεσιν ἀπὸ τὸ Ἀγρίνιον, τοποθετεῖται καὶ ὑπηρετεῖ ὡς Πρωτοδίκης Θεσσαλονίκης.  Κατὰ Μάρτιον τοῦ 1963 συννόμως (διὰ διατάγματος) τοῦ ἀνατίθενται καθήκοντα Ἀνακριτοῦ τοῦ Γ΄ Τμήματος Πλημμελειοδικῶν Θεσσαλονίκης. Μὲ τὴν δολοφονίαν εἰς τὴν πόλιν αὐτὴν τὴν 22αν Μαΐου 1963 τοῦ βουλευτοῦ τῆς ἀριστερᾶς Γρηγορίου Λαμπράκη, κατὰ τὴν ἔξοδόν του ἀπὸ αἴθουσαν μετὰ δημοσίαν εἰς αὐτὴν ὁμιλίαν του, ἐπιβαρύνεται ὰκόμη περισσότερον τὸ πολιτικὸν κλῖμα τῆς ἐποχῆς, τὸ ὁποῖον ἦτο ἤδη βεβαρημένον, μὲ τὴν τότε Κυβέρνησιν τῆς Ε.Ρ.Ε. («’Εθνικῆς Ριζοσπαστικῆς Ἑνώσεως) τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ βασίμως ἀπὸ τὴν ἀντιπολίτευσιν καταγγελλομένην ὡς προερχομένην ἀπὸ ἐκλογὰς (τοῦ 1961)

Θεσσαλονίκη, Ἰανουάριος 1965. Μὲ τὸν ἀείμνηστον Εἰσαγγελέα Πρωτοδικῶν Στυλιανὸν Μπούτην, μοναδικὸν συνεργάτην κατὰ τὴν ἀνάκρισιν τῆς ὑποθέσεως δολοφονίας τοῦ Γρηγορίου Λαμπράκη.

«βίας καὶ νοθείας» (εἶχον ἤδη ἐκδοθῆ σχετικῶς περίπου πεντακόσιαι καταδικαστικαὶ ἀποφάσεις Δικαστηρίων τῆς χώρας, διὰ παραβάσεις τῆς ἐκλογικῆς κλπ. νομοθεσίας). Ἀκριβῶς λόγῳ τῆς σοβαρότητος τῆς καταστάσεως καὶ τῆς ἀσυνήθους σοβαρότητος τῆς ὑποθέσεως, καίτοι αὐτὸς (ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης) ἦτο νεώτερος τῶν ἄλλων, ἐπιλέγεται ἐνδοϋπηρεσιακῶς μεταξὺ τῶν ὑπηρετούντων εἰς τὴν Θεσσαλονίκην Ἀνακριτῶν καὶ τοῦ ἀνατίθεται ἡ ἀνάκρισις τῆς πολιτικῆς αὐτῆς δολοφονίας. Τὴν διεξάγει, ὅπως κοινῶς καὶ δημοσίως ἀναγνωρίζεται, μὲ κάθε ὑπευθυνότητα καὶ ὑποδειγματικὴν ἀφοσίωσιν εἰς τὸ δικαστικόν του καθῆκον, παραιτούμενος καὶ αὐτῶν τῶν θερινῶν δικαστικῶν διακοπῶν κατὰ τὰ ἔτη 1963 καὶ 1964 καὶ ἀντιπαλαίων πρὸς ὅλες τὶς ἀντιξοότητες καὶ ποικίλες ἀπειλὲς καὶ πιέσεις, ἐνδοϋπηρεσιακὲς καὶ ἄλλες. Μὲ τὴν ἐξονυχιστικὴν δὲ ἀνάκρισίν του καταδεικνύεται πλέον δικαστικῶς ἡ ἀνάμιξις, εἰς τὴν πολιτικὴν αύτὴν δολοφονίαν τοῦ βουλευτοῦ Γρηγορίου Λαμπράκη, καὶ τῶν Ἀστυνομικῶν Ἀρχῶν Θεσσαλονίκης, τὰ ἀνώτατα στελέχη τῶν ὁποίων (Ἑπιθεωρητὴς Χωροφυλακῆς Βορείου Ἑλλάδος, Διευθυντὴς καὶ Ὑποδιευθυντὴς τῆς Ἀστυνομικῆς Διευθύνσεως Θεσσαλονίκης, Διευθυντὴς τοῦ Τμήματος Ἀσφαλείας κλπ.) καὶ προφυλακίζονται μὲ ἐντάλματα τοῦ Ἀνακριτοῦ. Πολιτικὸς σάλος εἰς τὴν Ἑλλάδα μὲ βαρύτατον ἀντίκτυπον καὶ εἰς τὸ ἐξωτερικόν.  Ἡ πολιτικὴ δολοφονία τοῦ βουλευτοῦ Λαμπράκη καὶ τὰ ἀμέσως ἐπακολουθήσαντα συνεπέφερε τότε, ἤδη τὸν Ἰούνιον τοῦ 1963, ὑπὸ τὴν πίεσιν τῶν πραγμάτων καὶ τῆς ἐπὶ τοῦ προκειμένου πολιτικῆς της εὐθύνης, τὴν πτῶσιν τῆς Κυβερνήσεως Καραμανλῆ, μὲ παραίτησιν καὶ ἀναχώρησιν αὐτοῦ εἰς τὸ ἐξωτερικόν.   

Φεβρουάριος 1965 ἑπ. : Μὲ ἐκπαιδευτικὴν ἄδειαν εἰς τὸ Παρίσι. Μεταπτυχιακὲς σπουδὲς ᾽Εμπορικοῦ Δικαίου εἰς τὴν ἐκεῖ Νομικὴν Σχολὴν τοῦ, ἑνιαίου τότε, Πανεπιστημίου (Faculté de Droit et des Sciences Economiques de l’ Université de Paris ) καὶ  Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοτικοῦ Δικαίου εἰς τό, λειτουργοῦν ὡς παράρτημα τοῦ ἰδίου, Πανεπιστημιακὸν Κέντρον Μελετῶν τῶν Εὐρωπαϊκῶν Κοινοτήτων  (Centre Universitaire des Études des Communautés Européennes).

ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

᾽Απρίλιος 1967, δικτατορία εἰς τὴν ῾Ελλάδα. ᾽Ανακαλεῖται ἀμέσως ἡ ἐκπαιδευτικὴ ἄδεια μόνον τοῦ Χρήστου Σαρτζετάκη ἐξ ὅλων τῶν εὑρισκομένων εἰς τὸ ἐξωτερικὸν Δικαστῶν. ᾽Επανέρχεται εἰς τὴν θέσιν του εἰς τὸ Πρωτοδικεῖον Θεσσαλονίκης.

Μάϊος 1968 : Μετὰ ἐπανειλημμένες πιέσεις ὅπως παραιτηθῇ, μὲ τὸ δέλεαρ τῆς παροχῆς πλασματικῶν ἐτῶν ὑπηρεσίας γιὰ πρόωρη συνταξιοδότησι, σύμφωνα μὲ ρυθμίσεις, ποὺ ἐθέσπισε τότε ἡ δικτατορία, πιέσεις ποὺ τὶς ἀποκρούει ἀσυζητητί, ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης ἀπολύεται ἐκ τοῦ Δικαστικοῦ Σώματος μὲ «Συντακτικὴ Πρᾶξι» τῆς δικτατορίας, μαζὶ μὲ ἄλλους 29 δικαστικοὺς καὶ εἰσαγγελικοὺς λειτουργούς. Προσφεύγει κατὰ τῆς πράξεως ἀπολύσεώς του μὲ αἴτησιν ἀκυρώσεως εἰς τὸ Συμβούλιον τῆς Ἐπικρατείας, τὸ ὁποῖον καὶ ἀκυρώνει τὴν ἀπόλυσίν του, τὸ δικτατορικὸν ὅμως καθεστὼς ἀρνεῖται νὰ ἐκτελέσῃ τἢν ἀκυρωτικὴν ἀπόφασιν.  Ζητεῖ τότε τὸν διορισμόν του ὡς Δικηγόρου Ἀθηνῶν, τὸν ὁποῖον ἐπίσης ἀρνεῖται ἡ δικτατορία. Καὶ κατὰ τῆς ἀρνήσεως αὐτῆς προσφεύγει μὲ αἴτησιν ἀκυρώσεως εἰς τὸ Συμβούλιον Ἐπικρατείας. Ἀλλὰ κατὰ τὴν ἐκδίκασίν της ὁ ἐκπροσωπῶν τὸ καθεστὼς νομικὸς σύμβουλος ζητεῖ ἀναβολὴν μιᾶς ἑβδομάδος καὶ κατὰ τὴν νέαν δικάσιμον τῆς ὑποθέσεως προσκομίζει φύλλον τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως μὲ κατασκευασθέντα ἐν τῷ μεταξὺ νόμον, διὰ τοῦ ὁποίου ἀπαγορεύεται πλέον εἰς τοὺς ἀπολυθέντες ἀπὸ τὴν δικτατορία δικαστικοὺς καὶ εἰσαγγελικοὺς λειτουργοὺς ἡ ἄσκησις τῆς δικηγορίας. Ἡ ἀθλιότης τοῦ δικτατορικοῦ καθεστῶτος συνεπληρώθη μὲ τὴν ἀπάντησιν, τὴν ὁποίαν ἔδωσεν ἀκολούθως ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ σημαίνοντες Ὑπουργούς,  πρὸς δημοσιογράφον ἐρωτήσαντα «καλά, ἀφοῦ ἀπαγορεύεται καὶ ἡ δικηγορία, ποῦ νὰ ἐργασθῇ καὶ πῶς νὰ ζήσῃ ὁ Σαρτζετάκης ; », εἰπὼν ἐπὶ λέξει : «ὁ Σαρτζετάκης εἶναι κακὸς Ἕλληνας καὶ οἱ κακοὶ Ἕλληνες δὲν πρέπει νὰ ζοῦν» ! 

Μένει ἔτσι χωρὶς σύνταξι καὶ στερούμενος τῆς δυνατότητος βιοπορισμοῦ μὲ τὰ ἐφόδια τῶν πανεπιστημιακῶν του σπουδῶν. Διὰ τὴν ἐπιβίωσί του στηρίζεται ἀποκλειστικῶς εἰς τὴν πατρική του οἰκογένεια.

Μετέχει ἐνεργῶς τοῦ ἐναντίον τῆς δικτατορίας ἀγῶνος, κυρίως μὲ ἐνημέρωσι, γιὰ τὰ ἔργα καὶ ἡμέρες τοῦ ἐπιβληθέντος ξενοκινήτου τυραννικοῦ καθεστῶτος, ἀφ’ ἑνός, μὲ μυστικὲς διασυνδέσεις του, Ἑλλήνων ἀγωνιζομένων κατὰ τῆς δικτατορίας εἰς τὸ ἐξωτερικόν, ὡς καὶ προσωπικῶν, ἀπὸ τὴν προηγηθεῖσαν ἐκεῖ παραμονήν του, ξένων φίλων, καὶ ἀφ’ ἑτέρου, ὅσων ξένων φίλων τῆς ῾Ελλάδος, ἀλλὰ καὶ διαφόρων ἄλλων προσωπικοτήτων, ἐπισκέπτονται τὴν ῾Ελλάδα ὑπὸ ἐπίσημον ἢ μὴ ἰδιότητα, καὶ μὲ πρωτοβουλία τους ἔρχονται εἰς ἐπαφὴν, οἱ περισσότεροι, καὶ μαζί του.

Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δικτατορίας ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης συλλαμβάνεται δύο φορές. Τὴν πρώτη κρατεῖται ἐπὶ τριήμερον εἰς τὴν ᾽Ασφάλειαν ᾽Αθηνῶν (κτήριο Μπουμπουλίνας)· τὴν δευτέρα ἐπὶ ἕνα περίπου χρόνο, ἀρχικῶς ὑπὸ πλήρη ἀπομόνωσι (τοῦ ἀπηγόρευσαν καὶ τὰ βιβλία, τοῦ ἀφῄρεσαν καὶ τὰ γυαλιά του) ἐπὶ πεντάμηνον εἰς τὸ Ε.Α.Τ./ Ε.Σ.Α.( Εἰδικὸν Ἀνακριτικὸν Τμῆμα τῆς Ἑλληνικῆς Στρατιωτικῆς Ἀστυνομίας) καὶ ἀκολούθως εἰς τὶς φυλακὲς Κορυδαλλοῦ (Δεκέμβριος 1970 ἕως περίπου τέλη Νοεμβρίου 1971). Κατὰ τὴν κράτησίν του εἰς τὸ Ε.Α.Τ./Ε.Σ.Α. ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης βασανίσθηκε ἀγρίως γιὰ νὰ ἀποκαλύψῃ πτυχὲς τῆς ἀντιδικτατορικῆς του δραστηριότητος, τὶς ὁποῖες ἄλλοι συλληφθέντες εἶχαν προηγουμένως μὲ καταθέσεις τους καταδώσει, καὶ γιὰ νὰ προδώσῃ συναγωνιστάς του, ἀλλὰ αὐτός, παρὰ τὰ βασανιστήρια, ἐσιώπησε παντελῶς καὶ κανένα δὲν ἐπρόδωσε. ᾽Απολύεται ἀπὸ τὶς φυλακὲς κατόπιν διεθνοῦς κατακραυγῆς καὶ κινητοποιήσεως ὅλων τῶν δικαστικῶν ἑνώσεων καὶ νομικῶν κύκλων τῆς Εὐρώπης καὶ ἰδίως τῆς Γαλλίας, χωρὶς νὰ ἀποτολμηθῇ ποτὲ ἡ παραπομπή του σὲ δίκη.

᾽Ακολούθως καταργεῖται, ὑπὸ τὴν διεθνῆ πίεσι, ὁ ἀπαγορευτικὸς τῆς δικτατορίας νόμος καὶ ἐπιτρέπεται εἰς τοὺς ἀπολυθέντες ἀπὸ αὐτὴν δικαστικοὺς καὶ εἰσαγγελικοὺς λειτουργοὺς νὰ δικηγορήσουν. Ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης διορίζεται τότε  Δικηγόρος ᾽Αθηνῶν. Ἀσκεῖ περιωρισμένη δικηγορία. ᾽Αποκρούει προτάσεις χρησιμοποιήσεώς του ὡς νομικοῦ συμβούλου Τραπεζῶν καὶ ἄλλων εὐρώστων οἰκονομικῶν συγκροτημάτων, πάντοτε προσβλέπων εἰς ἀποκατάστασίν του, μὲ τὴν νομιμότητα, εἰς τὸν Δικαστικὸν κλάδον καὶ πρὸς ἀποφυγὴν δημιουργίας ἀνεπιτρέπτων δεσμεύσεων.

ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΙΣ

Ἀθῆναι, Ἰούλιος 1974. Πανηγυρίζοντες τὴν ἀποκατάστασι τῆς δημοκρατικῆς νομιμότητος, εἰς τὸ διαμέρισμα τῆς Ἀμαλίας Φλέμιγκ (ὁδὸς Κανάρη, Κολωνάκι). Μὲ τὴν οἰκοδέσποιναν, τὴν Μελίνα Μερκούρη καὶ τὸν σύζυγόν της Ντασέν, τὸν δικηγόρον Γεώργιον Β. Μαγκάκην, κ. ἄ.

Μὲ τὴν μεταπολίτευσιν τοῦ Ἰουλίου 1974  προτείνεται εἰς τὸν Χρῆστον Σαρτζετάκην ἡ ἀνάμιξίς του εἰς τὴν ἐνεργὸν πολιτικήν, ἀπὸ ὅλες τὶς πολιτικὲς παρατάξεις, τὸ Πανελλήνιο Σοσιαλιστικὸ Κίνημα (ΠΑ.ΣΟ.Κ.),  τὴν ῞Ενωσι Δημοκρατικοῦ Κέντρου (Ε.ΔΗ.Κ.), τὴν  Νέα Δημοκρατία , ἀλλὰ καὶ ἀπὸ κόμμα τῆς ἀριστερᾶς, διὰ συμμετοχῆς εἰς τοὺς συνδυασμούς των. ᾽Αρνεῖται, προτιμῶν τὸ δικαστικόν του λειτούργημα.

δ) Ἀποκατάστασις εἰς τὸ Δικαστικὸν Σῶμα.

Σεπτέμβριος 1974 : ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης ἀποκαθίσταται εἰς τὸν δικαστικὸν κλάδον μὲ τὸν βαθμὸν τοῦ ᾽Εφέτου  (εἰς τὸν ὁποῖον εἶχαν ἤδη προαχθῆ ἐπὶ δικτατορίας κατὰ διορισμὸν  νεώτεροι συνάδελφοί του) καὶ τοποθετεῖται εἰς τὸ ᾽Εφετεῖον ᾽Αθηνῶν. Συνεχίζει νὰ παραφυλάσσει τὴν ἀκεραιότητα τοῦ δικαστικοῦ του φρονήματος, δίδων καὶ πάλιν δείγματα ἀκάμπτου δικαστικῆς ἀνεξαρτησίας. Ἔτσι, ὡς Ἐφέτης Ἀθηνῶν μετέχει τὸν Αὔγουστον 1976 εἰς τὴν σύνθεσιν τοῦ Πενταμελοῦς Ἐφετείου Ἀθηνῶν, τὸ ὁποῖον εἰς τὴν πολύκροτη ὑπόθεσι τοῦ γερμανοῦ ὑπηκόου Ρόλφ Πόλε, συλληφθέντος εἰς τὴν Ἑλλάδα καὶ ἐκζητουμένου ὡς τρομοκράτου, ἀπορρίπτει τὴν περὶ ἐκδόσεώς του αἴτησιν τῆς Κυβερνήσεως τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Δημοκρατίας τῆς (τότε Δυτικῆς) Γερμανίας. Ἡ ἀπορριπτικὴ αὐτὴ ἀπόφασις ἐλήφθη κατὰ πλειοψηφίαν, μὲ τὴν ψῆφον τριῶν Ἐφετῶν, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ Σαρτζετάκης, ποὺ ἦτο καὶ ὁ κύριος συντάκτης τῆς ἀποφάσεως. Τότε οἱ τρεῖς αὐτοὶ Ἐφέται (οἱ ἄλλοι δύο ἦσαν ὁ Κωνσταντῖνος Ἀλεξόπουλος καὶ ὁ Στέργιος Βάλλας) ἐδιώχθησαν πειθαρχικῶς ἀπὸ τὸν Εἰσαγγελέα τοῦ Ἀρείου Πάγου Εὐστάθιον Μπλέτσαν, διὰ δῆθεν «παράβασιν καθήκοντος, αὐθαιρεσίαν καὶ ἄκραν ἐπιπολαιότητα ἐν τῇ κρίσει λίαν σημαντικοῦ διὰ τὴν Δικαιοσύνην καὶ τὴν Πολιτείαν θέματος». Ἡ δίωξις, γνωσθεῖσα, προεκάλεσε τὴν καθολικὴν ἐξέγερσιν τῶν Δικαστικῶν Ἑνώσεων, τῶν Δικηγορικῶν Συλλόγων τοῦ Κράτους καὶ τῶν Νομικῶν Σχολῶν «δι’ ἀνεπίτρεπτον προσβολὴν τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Δικαιοσύνης», ἡ ὁποία καὶ ἀποκλείει «τὴν πειθαρχικὴν δίωξιν τῶν δικαστῶν διὰ κρίσιν ἢ γνώμην ἐν τῇ ἐκτελέσει τῶν καθηκόντων των», ἐνῷ ἡ ἐκδοθεῖσα ἀπορριπτικὴ τῆς ἐκδόσεως ἀπόφασις ἐχαρακτηρίζετο, ἐν ὄψει τῆς πλήρους καὶ ἐμπεριστατωμένης αἰτιολογίας της, ἁρμοδίως, ἀπὸ τὸν τακτικὸν καθηγητὴν τοῦ Ποινικοῦ Δικαίου τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Νικόλαον Ἀνδρουλάκην, ὅτι «λόγῳ τοῦ περιεχομένου της ἀποτελεῖ τιμὴν διὰ τοὺς ἐκδόσαντας ταύτην δικαστάς». Ἡ πειθαρχικὴ ἐκείνη δίωξις ἔληξεν ἀδόξως διὰ τοὺς ἐμπνευστάς της, διότι ἡ Κυβέρνησις Καραμανλῆ, μὲ Ὑπουργὸν Δικαιοσύνης τὸν Κώσταν Στεφανάκην, πρὸ τῆς καθολικῆς ἐξεγέρσεως τῆς Ἀντιπολιτεύσεως, τῶν Δικαστῶν καὶ τοῦ νομικοῦ κόσμου τῆς χώρας, εὑρέθη εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ τὴν καταργήσῃ μὲ τὸν νόμον 500/1976, τὸν ὁποῖον σημειωτέον μόνον ἡ κυβερνητικὴ πλειοψηφία ἐψήφισε.

1981 : ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης προάγεται κατ᾽ ἀπόλυτον ἐκλογὴν εἰς τὸν βαθμὸν τοῦ Προέδρου ᾽Εφετῶν, τοποθετούμενος εἰς τὸ ᾽Εφετεῖον Ναυπλίου.

1984,  Ἄρειος Πάγος. Μὲ συναδέλφους τοῦ Γ΄ Τμήματος (2ος ἐξ ἀριστερῶν)

1982 :  κατ'  ἀπόλυτον ἐκλογὴν ᾽Αρεοπαγίτης.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ  ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

9.3.1985 : Ληγούσης τῆς Προεδρικῆς θητείας τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ, ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης προτείνεται ὡς Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, ὑπὸ τοῦ Πρωθυπουργοῦ καὶ Προέδρου τοῦ ΠΑ.ΣΟ.Κ. ᾽Ανδρέα Παπανδρέου.

29η Μαρτίου 1985, εἰς τὸ γραφεῖον τῆς κατοικίας του (Ἐλευθ. Βενιζέλου 91, Χολαργός). Ἀνακοίνωσις ὑπὸ τοῦ Προεδρείου τῆς Βουλῆς εἰς τὸν Χρῆστον Σαρτζετάκην τῆς ἐκλογῆς του ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας

29.3.1985 : ἐκλέγεται Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας μὲ τὴν ψῆφο πολιτικῶν δυνάμεων, ποὺ ἀντιπροσώπευαν τὸ 65 %  τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος, ἐπιτυχὼν ἔτσι τὴν μεγαλυτέρα νομιμοποίησι, ποὺ εἶχε μέχρι τότε ἐπιτύχει Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας. Ἀκόμη, εἶναι ὁ μόνος μέχρι σήμερα Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, ποὺ ἐξελέγη μὲ τὴν  ψῆφον ὅλων τῶν δημοκρατικῶν καὶ ἀριστερῶν δυνάμεων τοῦ Κοινοβουλίου.

Ἡ ἐκλογὴ τοῦ Χρήστου Σαρτζετάκη ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας ἐπέδρασε καθοριστικῶς εἰς τὴν περαιτέρω ἐξέλιξι τῶν πολιτικῶν μας πραγμάτων. Μέχρι τῆς προτάσεώς του ἐπιστεύετο κοινῶς, ὅτι θὰ ἀνενεοῦτο ἡ θητεία τοῦ ὑπηρετοῦντος Προέδρου Κωνσταντίνου Καραμανλῆ. Τοῦτο ἐπεθύμει διακαῶς ἡ δεξιά (Νέα Δημοκρατία), τῆς ὁποίας ὁ Καραμανλῆς ἦτο ὁ γενάρχης, ἀλλὰ καὶ ἄφινε νὰ ἐννοηθῇ, ὅτι θὰ συμβῇ, καὶ τὸ κυβερνῶν ΠΑ.ΣΟ.Κ., πολλὰ ἀνώτερα, ἀκόμη καὶ κυβερνητικά, στελέχη τοῦ ὁποίου καὶ ἐπεδίδοντο εἰς τὸ νὰ πείσουν περὶ τῆς «ὀρθότητος» τέτοιας ἐπιλογῆς. Τὸ ΠΑ.ΣΟ.Κ. εὑρίσκετο ἤδη εἰς τὴν ἐξουσίαν ἐπὶ τρισήμισυ χρόνια καὶ εἶχεν ὑποστῆ τοὐλάχιστον τὴν φυσιολογικὴν ἀπὸ τὴν ἄσκησίν της φθοράν. Εἰς αὐτὴν προσετίθετο καὶ ἡ, ἐμφανὴς καὶ ἐκδηλουμένη καὶ διὰ δημοσιευμάτων τοῦ τύπου, δυσαρέσκεια τοῦ δημοκρατικοῦ κόσμου, ποὺ τὸ ἀκολουθοῦσε, ἀπὸ τὴν διαφαινομένην ὡς ἐπικειμένην προτίμησιν Καραμανλῆ, ἀντιθέτως πρὸς τὶς μέχρι τότε διακηρύξεις καὶ ἀπόψεις τοῦ κόμματος καὶ προσωπικῶς τοῦ Ἀρχηγοῦ του Ἀνδρέα Παπανδρέου, περὶ τοῦ ἀνδρὸς καὶ ἐν γένει τῆς δεξιᾶς. Ἀπὸ τὴν ἄλλην πλευράν, ἡ ἀριστερὰ καραδοκοῦσε νὰ εἰσπράξῃ ἀκριβῶς τήν, ἀπὸ τὴν ἄσκησιν τῆς ἐξουσίας, κυβερνητικὴν φθορὰν καὶ τὴν ὀγκουμένην ἐκ τῆς ἐπικειμένης ἐπιλογῆς λαϊκήν, τοῦ δημοκρατικοῦ κόσμου, δυσαρέσκειαν. Ἐπανάληψις ἐκλογικῆς νίκης τοῦ ΠΑ.ΣΟ.Κ. μὲ τὴν συμπλήρωσιν τῆς τετραετίας ἐφαίνετο ἔτσι ἀδύνατος.

30ὴ Μαρτίου 1985, Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων. Ὁρκωμοσία  Χρήστου Σαρτζετάκη ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας

Τὸ δυσμενὲς αὐτὸ διὰ τὸ ΠΑ.ΣΟ.Κ. καὶ τὴν κυβέρνησίν του κλῖμα ἀνεστράφη μὲ τὴν ἐπιλογὴν καὶ ἐκλογὴν τοῦ Χρήστου Σαρτζετάκη ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας. Εἰς αὐτὸ συνετέλεσαν οὐσιωδῶς καὶ χονδροειδέστατα σφάλματα τῆς Νέας Δημοκρατίας, τοῦ κόμματος τῆς ἀξιωματικῆς ἀντιπολιτεύσεως. Ἡ τότε ὑπὸ τὸν Κωνσταντῖνον Μητσοτάκην ἡγεσία τοῦ ὁποίου ἐπεδόθη κατὰ πρῶτον εἰς ἀμφισβήτησιν τοῦ κύρους τῆς ἐκλογῆς τοῦ νέου Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καὶ ἀκολούθως, - ὅταν πλέον ἁρμοδίως, ὑπὸ τῆς μόνης δυναμένης, ὑπὸ τὸ συνταγματικόν μας πολίτευμα, νὰ ἀποφασίσῃ σχετικῶς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων, ἐκρίθη ὡς νόμιμος ἡ ἐκλογή, - δημοσίως διεκήρυξεν, ὅτι, ἐρχομένη εἰς τὴν ἐξουσίαν ἡ Νέα Δημοκρατία, θὰ ἐπεχείρει τὴν καθαίρεσι τοῦ ἐκλεγέντος Προέδρου ! Δηλαδὴ δημιουργοῦσε ἐκ τοῦ μὴ ὄντος συνταγματικὸν ζήτημα ! Ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου καὶ τὸ ΠΑ.ΣΟ.Κ. ἤρπασαν τὴν εὐκαιρίαν. Ἐν ὄψει δημοσκοπήσεων, ποὺ ἔφεραν τὸν νέον Πρόεδρον τῆς Δημοκρατίας ὡς τυγχάνοντα τῆς λαϊκῆς ἐπιδοκιμασίας κατὰ ποσοστὸν ἀνώτερον τοῦ 70 %, ἐπεζήτησε τὴν διενέργειαν προώρων ἐκλογῶν, κατὰ τὰς ὁποίας πλέον ἡ κομματικὴ ἀντιπαράθεσις διὰ τὸ κυβερνητικὸν ἔργον θὰ ἔδιδε, εἰς τὴν λαϊκὴ συνείδησι, τὸ προβάδισμα εἰς τὸ δίλημμα Σαρτζετάκης ἢ Καραμανλῆς !  Καὶ ἀκόμη, κυρίως μὲ τὴν συνταγματικῶς καὶ πολιτικῶς ἀστοχώτατη καὶ σφαλερὴ ἔναντί του στάσιν τῆς Νέας Δημοκρατίας ὁ νέος Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας ἐκ τῶν πραγμάτων ἐξωθήθη εἰς τὸ νὰ συναινέσῃ εἰς τὴν ζητουμένην ὑπὸ τῆς Κυβερνήσεως διάλυσιν τῆς Βουλῆς καὶ πρόωρη διενέργεια τῶν ἐκλογῶν, ποὺ τὸ Σύνταγμα (ἄρθρον 41 § 2) ἐπιτρέπει μόνον «προκειμένου νὰ ἀντιμετωπισθῇ ἐθνικὸν θέμα ἐξαιρετικῆς σημασίας», ἀφοῦ δὲν ἦτο δυνατή, χάριν τοῦ γοήτρου τῆς χώρας, ἡ διεθνὴς ἐκπροσώπησίς  της ( ἄρθρον 36 § 1 τοῦ Συντάγματος) ἀπὸ ἀμφισβητούμενον Πρόεδρον τῆς Δημοκρατίας. Ἔτσι ἔγιναν οἱ γενικὲς βουλευτικὲς ἐκλογὲς τῆς 2ας Ἰουνίου 1985, τὶς ὁποῖες καὶ ἐκέρδισε τὸ ΠΑ.ΣΟ.Κ., ὅπως καὶ ὁ Πρόεδρός του Ἀνδρέας Παπανδρέου δημοσίως ἀνεγνώρισε, χάρις εἰς τὴν ἐπιλογὴν καὶ ἐκλογὴν τοῦ Χρήστου Σαρτζετάκη ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας. Ἀλλὰ μὲ συναίτιον καὶ τὴν Νέαν Δημοκρατίαν, ἡ ὁποία, μὲ τὰ λάθη της πρὸς ἱκανοποίησιν προσωπικῆς ἰδιοτελείας, ἐξέτρεψε τὴν πολιτικήν, μεταξὺ κομμάτων, ἀντιπαράθεσιν εἰς ἀμφισβήτησιν τοῦ ἐκλεγέντος Προέδρου τῆς Δημοκρατίας καὶ οὐσιαστικῶς εἰς κρίσιν περὶ ἐπιλογῆς μεταξὺ Προέδρων, καίτοι ἐγνώριζεν, ὅτι ὁ νεοεκλεγεὶς ἐτύγχανε, - ἐξ αἰτίας τοῦ δικαστικοῦ του παρελθόντος, τῆς ἀντιστασιακῆς του δράσεως καὶ τῶν ἐπὶ δικτατορίας δεινῶν του, - συντριπτικῆς λαϊκῆς ἀποδοχῆς καὶ ἀκαταγωνίστου ὑπεροχῆς, καὶ ὅτι ὄντως εἶχε πάντοτε ὐπερκομματικὴν συνείδησιν καὶ συμπεριφοράν, τὸ δὲ πολίτευμα καὶ ἡ χώρα φυσικὰ μόνον νὰ βλαβοῦν δὲν ἐπρόκειτο μὲ τὴν ἀνάδειξίν του  εἰς τὸ ἀνώτατον τῆς Πολιτείας ἀξίωμα. Αὐτὰ ἄλλωστε καὶ κατεδείχθησαν μὲ ἰδιαίτερη ἐνάργεια ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ καὶ καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς πενταετοῦς Προεδρικῆς του θητείας, ποὺ ἠκολούθησε. Ὁπότε καὶ ἡ Νέα Δημοκρατία πολυτρόπως μετεμελήθη διὰ τὴν ἀρχικὴν στάσιν της.

Προεδρικὸν Μέγαρον.  Εἰς τὸ γραφεῖον του.

30.3.1985 ἕως 5.5.1990 :  ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης Πρόεδρος τῆς ῾Ελληνικῆς Δημοκρατίας. Ἀσκεῖ τὰ καθήκοντά του ἀμερολήπτως ἔναντι πάντων. Ὁ πολιτικός του λόγος σὲ κάθε εὐκαιρία, πάντοτε ὑπερκομματικός, ὑπεραμύνεται τῶν ἐθνικῶν μας δικαίων, διαπνέεται ἀπὸ ἀσυμβίβαστη ἑλληνικότητα καὶ ἐκφράζει ἀμετακίνητη πίστι στὰ δημοκρατικὰ ἰδεώδη καὶ στὶς ἀνεξάντλητες δυνατότητες τῆς ἐθνικῆς μας κοινότητος. Διευθετεῖ τὴν πολιτικὴν κρίσιν τῆς περιόδου 1989-1990 μὲ χειρισμούς, οἱ ὁποῖοι ἐπῃνέθησαν  δημοσίως ἀπὸ ὅλους τοὺς πολιτικοὺς Ἀρχηγούς, χαρακτηρισθέντες ὡς ἄψογοι.

Ὁ Χρῆστος Σαρτζετάκης διατηρεῖ πάντοτε ὑψηλότατα ποσοστὰ δημοτικότητος παρὰ τὴν ἐνωρχηστρωμένη ἐναντίον του λυσσαλέα, ἀδιάκοπη καὶ συστηματικὴ διὰ τοῦ τύπου καταφορά, μὲ πρωτοφανῆ καταιγισμὸν ὕβρεων καὶ συκοφαντιῶν ἀπὸ κατεσκευασμένες ἐξ ὁλοκλήρου ψευδολογίες γιὰ φανταστικὲς καὶ ἀνύπαρκτες «πράξεις καὶ παραλείψεις του». Ἐκστρατεία κατευθυνομένη ἀπὸ ἐναντιωθέντες στὴν ἐκλογή του ὡς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, ἀλλὰ κυρίως ἀπὸ σκοτεινὰ ἀνθελληνικὰ κέντρα, κυρίως ξένα, μὲ ἐθελοδούλους συνεργοὺς θλιβεροὺς ἀνερματίστους ἐγχωρίους ὑπηρέτες των, ἀνησυχοῦντα διὰ τὴν εὐρυτάτην ἀπήχησι καὶ ἐμβέλεια τοῦ ἐθνικοῦ πολιτικοῦ του λόγου στὶς συνειδήσεις τῶν Πανελλήνων. Ἀπήχησι, ποὺ χαλοῦσε τὰ σχέδια τῆς προωθουμένης ἐθνικῆς μας ἀμνησίας καὶ ἀφασίας καὶ διετάρασσε τὸν προγραμματιζόμενον τελικῶς ἀπὸ τοὺς ἐπιβούλους πλήρη ἀφελληνισμόν μας. Ἀλλὰ ὁ λαός, παρὰ τὶς χρησιμοποιούμενες ἀνήθικες καὶ βρωμερὲς μεθόδους, δὲν εἶναι δυνατὸν ἐξακολουθητικῶς νὰ παραπλανᾶται. Ἔτσι, ἡ λαϊκὴ ἀποδοχὴ τοῦ Προέδρου δὲν διεταράχθη. Δημοσκόπησις, περὶ τὰ τέλη τῆς Προεδρικῆς του θητείας,  ἐμφανίζει τὸν Πρόεδρον Χρῆστον Σαρτζετάκην, συγκεντροῦντα εἰς τὸ πρόσωπόν του τὴν ἐμπιστοσύνην τοῦ 62 % τῶν ἐρωτηθέντων, καὶ μάλιστα, γεγονὸς ποὺ συνέβη διὰ πρώτην φορὰν καὶ δὲν ἐπανελήφθη διὰ κανένα ἄλλον, κατὰ πλειοψηφίαν μεταξὺ τῶν ὀπαδῶν καὶ τῶν τριῶν, τότε, κομματικῶν σχηματισμῶν, τοῦ ΠΑ.ΣΟ.Κ. κατὰ 73 %, τοῦ ἑνιαίου τότε (μὲ συμμετοχὴν καὶ τοῦ Κ.Κ.Ε.)  Συνασπισμοῦ τῆς ᾽Αριστερᾶς καὶ τῆς Προόδου κατὰ  64 %, ἀκόμη καὶ τῆς Νέας Δημοκρατίας, αὐτῆς ποὺ εἶχεν ἀντιταχθῆ εἰς τὴν ἐκλογήν του, κατὰ 51 % (βλέπε περιοδικὸν ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, τεῦχος τῆς 26.10.1989, σελ.16 ἑπ.).-

ΑΛΛΕΣ  ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ.

᾽Ενεργὸς συμμετοχὴ εἰς ἐπιστημονικοὺς συλλόγους καὶ διαφόρους πολιτιστικὰς ἐκδηλώσεις. ῞Οπως,

α) μέλος ἀπὸ δεκαετιῶν τῆς Société de Législation Comparée (῾Εταιρίας Συγκριτικῆς Νομοθεσίας) τῶν Παρισίων.

β) μέλος καὶ ᾽Αντιπρόεδρος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς ῾Ενώσεως ῾Ελλήνων Δικονομολόγων,

γ) μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς ῾Ελληνικῆς ᾽Ανθρωπιστικῆς ῾Εταιρίας.

δ) μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἑλληνικοῦ Τμήματος  τῆς Ἑταιρείας Φίλων τῆς Γαλλικῆς Νομικῆς Παιδείας (Greek Section of the «Association Henri Capitant pour la Culture Juridique Française»).

᾽Απὸ τὰ τρία τελευταῖα αὐτὰ ἀξιώματά του παρῃτήθη μὲ τὴν ἀνάληψι τῶν Προεδρικῶν του καθηκόντων.

᾽Εδημοσίευσε διάφορα μελετήματα, νομικὰ καὶ ἄλλα.

῾Η πολιτική του δραστηριότης ἐξακολουθεῖ καὶ μετὰ τὴν ἀποχώρησί του ἀπὸ τὴν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας, σὲ ὑπερκομματικὸ, ὅπως πάντοτε, ἐπίπεδο. ᾽Εκφράζεται μὲ τὰ τακτικὰ κάθε χρόνο μηνύματά του γιὰ τὴν πρωτοχρονιὰ καὶ τὴν ἐθνική μας ἑορτὴ τῆς 25ης Μαρτίου, ὡς καὶ μὲ ἄλλες παρεμβάσεις ἐπὶ ἐθνικῶν ἀποκλειστικῶς θεμάτων, μὲ συνεντεύξεις του, δηλώσεις, χαιρετισμούς σὲ συνέδρια ἢ καὶ διάφορα δημοσιεύματα εἰς τὸν τύπον. ᾽Απὸ τὰ τελευταῖα αὐτὰ σπουδαιότερα εἶναι τὰ : «Διεθνὴς πολιτικὴ καὶ ἐθνικοὶ προβληματισμοί» (ὁμιλία κατὰ τὴν ἀναγόρευσί του ὡς ἐπιτίμου διδάκτορος τοῦ Τμήματος ῾Ιστορίας καὶ ᾽Εθνολογίας τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου τῆς Θρᾴκης), «῎Εθνος ἀνάδελφον», «᾽Ανατομία τῆς ἐθνικῆς μας πραγματικότητος (῾Ενώπιον πορείας ἐθνικοῦ ὀλέθρου)», «Κενοδοξιῶν ἔλεγχος», «῾Η ροδαυγὴ τοῦ νέου Μεσαίωνος», «Διπλωματικὴ ἀφροσύνη καὶ ἐθνικοὶ κίνδυνοι», «Περὶ ἐκλογῆς Προέδρου τῆς Δημοκρατίας», κλπ.

Τὰ κείμενα τῶν σπουδαιοτέρων αὐτῶν δημοσιευμάτων καταχωρίζονται κατωτέρω, εἰς τὸ τρίτον μέρος (Γ΄ Θέσεις καὶ ἀπόψεις) τῆς παρούσης ἱστοσελίδος.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

·        ᾽Επίτιμον μέλος τοῦ ᾽Ανωτάτου Δικαστηρίου τῆς Πορτογαλίας.

·        ᾽Ανώτατα παράσημα πολλῶν ξένων χωρῶν.

·        ᾽Επίτιμον Μέλος τῆς ῾Ενώσεως Λογοτεχνῶν Θεσσαλονίκης.

·        ᾽Επίτιμος Δημότης πολλῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς χώρας. Τέτοιες διακρίσεις συνεχίσθησαν καὶ μετὰ τὴν ἀποχώρησί του ἀπὸ τὴν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας.

᾽Επίσης μετὰ τὴν Προεδρία του, τὸ 1996, ἀνηγορεύθη ἐπίτιμος Διδάκτωρ τοῦ Τμήματος ῾Ιστορίας καὶ ᾽Εθνολογίας τοῦ Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θρᾴκης.