Tὸ κείμενον, τὸ ὁποῖον ἀκολουθεῖ, ἐδημοσιεύθη

 τὴν  Κυριακὴν 21^ην  Νοεμβρίου 2010

εἰς τὴν ἑβδομαδιαίαν ἐφημερίδα «ΤΟ ΠΑΡΟΝ».

ΧΡΗΣΤΟΥ Α. ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ

*******

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ

ΕΠΙ  ΤΟΥ  ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ  ΤΗΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ  ΜΑΣ

1.-  Σοφὸν τὸ σαφές, ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας.  Τὴν σαφήνεια καὶ καθαρότητα, ἀκολουθῶν πάντοτε στὰ γραφόμενά μου, ἐπεδίωξα καὶ στὰ δημοσιευθέντα προσφάτως κείμενά μου ἐπὶ τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἑλληνικῆς μας Ἐκκλησίας : «Ἀνασκευὴ διανοητικῶν ἀστοχημάτων» (‘’ΤΟ ΠΑΡΟΝ’’ 10 καὶ 17.10.2010) καὶ «Ἔλεγχος σαθροῦ ἀντιρρητικοῦ λόγου» (‘’ΤΟ ΠΑΡΟΝ’’, 7.1.2010).

Ὅμως ἡ πεῖρα διδάσκει, ὅτι ἡ σαφήνεια καὶ καθαρότης δὲν ἀρκοῦν. Ἡ προγονική μας σοφία, ἀδιατίμητη καὶ ἀξεπέραστη ἀνὰ τοὺς αἰῶνες, συγχρόνως ὑπαγορεύει : «χαλεπὸν καὶ ἀναμαρτήτως τι ποιή-σαντα μὴ ἀγνώμονι κριτῇ περιτυχεῖν» (ΣΩΚΡΑΤΗΣ). Δηλαδὴ στὴν σύγχρονή μας γλῶσσα :  « εἶναι πολὺ δύσκολο γιὰ κάποιον, ποὺ κάνει κάτι χωρὶς σφάλμα, νὰ μὴ συναντήσῃ ἀπερίσκεπτο (ἄδικο) κριτή ». Ἕτσι καὶ ἐν προκειμένῳ, γιὰ κάθε τυχὸν ἀπερίσκεπτο κριτὴ τῶν ἐπὶ τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας μας γραφέντων μου, εἴτε ἀπὸ ἀφέλεια ὁμιλεῖ, εἴτε ἠθελημένως μετέρχεται σοφιστεῖες ἀμηχανίας, εἶναι ἀναγκαῖες οἱ ἀκόλουθες συμπληρωματικὲς ἐπισημάνσεις μου.-

2.-  Κατέδειξα ἤδη καταλυτικῶς μὲ συγκεκριμένη τεκμηρίωσι, πρῶτον, ὅτι ἡ ἀνακήρυξις τοῦ αὐτοκεφάλου ἦτο ὄχι μόνον  σύμφωνος, ἀλλὰ καὶ ὑπηγορεύετο ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς κανόνες· καί, δεύτερον, ὅτι δὲν ἐπεβλήθη πραξικοπηματικῶς ἀπὸ ξένους (τοὺς Βαυαρούς), ἀφοῦ ἀποτελοῦσε αἴτημα φωτισμένων πνευματικῶν τοῦ ἔθνους ταγῶν καὶ ἀπεφασίσθη ὁμοφώνως ἀπὸ τὴν εὐρύτερη δυνατὴ Ἱεραρχία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας.  Πρέπει τώρα νὰ προσθέσω, ὅτι τὰ ἀναμφισβή-τητα αὐτὰ γεγονότα σὲ τίποτε δὲν ἀναιροῦνται ἀπὸ τήν, προσφάτως ἐπικληθεῖσα, δήλωσιν τὸ 1850 τοῦ Ὑπουργοῦ τῶν Ἐξωτερικῶν Ἀνδρέου Λόντου, ὅτι τὸ αὐτοκέφαλον εἶχε ζητηθῆ ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις (Βρεταννία καὶ Γαλλία). Kαὶ δὲν ἀναιροῦνται κατὰ τὴν κοινὴ λογική, ἀκριβῶς ὅπως, γιὰ παράδειγμα, δὲν ἠμποροῦμε νὰ εἰποῦμε, ὅτι ἡ συμπαράταξις τῆς Ἑλλάδος μὲ τοὺς συμμάχους κατὰ τὸν β΄παγκόσμιο πόλεμο ὀφείλεται στὴν ὄντως προηγηθεῖσα σχετικὴ ἐπίμονη ἐπιδίωξι αὐτῶν (παρόμοια τῆς ὁποίας  ἄλλωστε εἶχε καταβληθῆ καὶ ἀπὸ τῆς πλευρᾶς τῶν Γερμανῶν γιὰ δικό τους λογαριασμό), ἀφοῦ πασιδήλως ἡ συμπαράταξις ἐκείνη ἀπεφασίσθη ἀποκλειστικῶς ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἑλλάδα, τοὺς τότε Ἡγέτες της μὲ σωστὴ στάθμησι τῶν ἐθνικῶν μας συμφερόντων. 

3.-  Κατέδειξα ἐπίσης, ὅτι τὸ αὐτοκέφαλον μόνον ὠφέλησε τὴν Ἑλληνική μας Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εὑρίσκετο σὲ κατάστασι διοικητικῆς ἀποσυνθέσεως, μὲ τὴν ἐπιχειρηθεῖσα ἀναδιοργάνωσί της. Καὶ βεβαίως, χωρὶς νὰ ὑποστῇ καμμίαν  ἀπολύτως ἀπὸ τὸ αὐτοκέφαλον βλάβη. Τώρα ὅμως διετυπώθη ἡ ἄποψις, ὅτι τὸ αὐτοκέφαλον ἐπροξένησε «πληγὲς» στὴν Ἑλληνική μας Ἐκκλησία, καὶ μάλιστα πληγές, «ποὺ δὲν ἔκλεισαν ἀκόμη», καὶ συγκεκριμένως τὶς ἀκόλουθες :  τὴν σύγκρουσι Πολιτείας καὶ Ἐκκλησίας τὸ 1987 γιὰ τὴν περιουσία τῆς τελευταίας, τὴν τότε « κίνησι πολλῶν διὰ τὴν ἐπανυπαγωγὴ τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο», ὡς καὶ τὴν σύγκρουσι μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου.

 Ἐπὶ τοῦ νέου αὐτοῦ ἀντιλόγου εἶναι ἀναγκαῖον νὰ παρατηρήσω :  Κατὰ ποίαν λογικὴν τά, μεταγενέστερα αὐτὰ κατὰ 154 καὶ πλέον χρόνια, γεγονότα συνδέονται μὲ τὴν διακήρυξιν τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τὸ 1833 ;  Καί, ἐπὶ τέλους,  ποία συγκεκριμένως εἶναι ἡ ἐξ αὐτοῦ βλάβη τῆς Ἐκκλησίας μας ;  Δεδομένου, ὅτι, κατὰ τὴν σειρὰν τῶν ἀνωτέρω, ἡ Πολιτεία, ἀποκλειστικὴ κυρίαρχος τῶν εἰς τὴν ἐπικράτεια συντελουμένων, δεσμεύεται καὶ στὰ περιουσιακὰ μόνον ἀπὸ τὴν κειμένη νομοθεσία, ὥστε οἱαδήποτε περὶ αὐτῶν διένεξις μὲ τὴν Ἐκκλησία, ὅπως καὶ μὲ κάθε ἄλλον ὑπήκοον, ἔχει πάντοτε ὡς ἀσφαλῆ διέξοδο τὴν τελεσίδικη κρἰσι τῆς ἀνεξαρτήτου Δικαστικῆς Ἐξουσίας· ὥστε, ἐξ ὁρισμοῦ, δὲν βλάπτεται ἀπὸ τέτοια διένεξιν ἡ Ἐκκλησία. Ἐπίσης, ἡ διοικητικὴ ὑπαγωγὴ κάθε Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κρίνεται ἀποκλειστικῶς ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς κανόνες, κατὰ τοὺς ὁποίους, ὅπως μὲ συγκεκριμένες παραπομπὲς κατέδειξα, τὰ ἐκκλησιαστικὰ συμμεταβάλ-λονται μὲ τὶς πολιτικὲς διοικήσεις, ὥστε ἡ αὐτοκεφαλία καὶ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπεβάλλετο μὲ τὴν δημιουργία ἀνεξαρτήτου Ἑλληνικοῦ κράτους καὶ δὲν ἠμπορεῖ νὰ καταλυθῇ, ὅσοι καὶ νὰ τὸ ζητοῦν αὐτό·  ἄρα οὔτε τέτοιο αἴτημα βλάπτει στὸ παραμικρὸ τὴν Ἐκκλησία μας.  Τέλος, ἡ διένεξις Χριστοδούλου – Πατριαρχείου ἔβλαψεν ὄχι τὴν Ἑλληνική μας Ἐκκλησία, ἀλλὰ τὸ Πατριαρχεῖο, μὲ τὴν προβληθεῖσα ἠθικῶς ἀπαράδεκτη ἀλαζονικὴ διεκδίκησι μὴ ἀνηκούσης σὲ αὐτὸ διοικητικῆς πρωταρχίας καὶ στὰ πράγματα τῆς Ἐκκλησίας μας, ὡς νὰ διατελούσαμε ἀκόμη ὑπὸ Ὀθωμανικὴ κυριαρχία !

4.-   Περαιτέρω,  καταλυτικῶς κατέδειξα μὲ πληθώραν ἀναφορῶν, ὅτι τὸ αὐτοκέφαλον τῆς Ἐκκλησίας μας οὐσιωδῶς ὠφέλησε καὶ τὸν Ἑλληνισμόν, ἀφοῦ διηυκόλυνε τὴν περαιτέρω ἀπελευθερωτικὴν ἐξόρμησί του. Ἐνῷ παραλλήλως διέσωσε καὶ τὸ κῦρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὸ ὁποῖον, ὑπὸ ὀθωμανικὴν δουλείαν διατελοῦν, ἐξηναγ-κάζετο σὲ ἀφορισμοὺς κάθε ἐπαναστατικῆς τοῦ Ἑλληνισμοῦ κινήσεως καὶ τῶν πρωτεργατῶν της. Σχετικῶς ἐμνημόνευσα καὶ τὸν ἀπίστευτον ὕψιστον ἐθνικὸ ξεπεσμὸ τοῦ Πατριαρχείου καὶ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσι καὶ τὴν δημιουργία Ἑλληνικοῦ κράτους, νὰ ζητήσῃ μὲ ἀντιπροσωπεία του ἀπὸ τὸν Κυβερνήτην Ἰωάννην Καποδίστριαν  τὴν ἐπανυπαγωγὴ τῆς Ἑλλάδος στὴν «θεόθεν δεδομένην» δουλείαν τοῦ Σουλτάνου μὲ τὸ αἴτημα νὰ τύχῃ τῆς συγγνώμης του !  Τώρα διετυπώθη ἡ ἄποψις, ὅτι τὸ αὐτο-κέφαλον τοῦ 1833 ἦτο πραξικοπηματικό, κατὰ λέξιν, «διότι ἐστρέφετο κατὰ τοῦ ἕως τότε ἐθναρχικοῦ μας κέντρου».   

Ἀνάγκη λοιπὸν νὰ προσθέσω :  Τέτοια ἐκδοχὴ εἶναι πολλαπλῶς ἡμαρτημένη, μαρτυροῦσα διανοητικὴ σύγχυσι. Διότι λησμο-νεῖ, ὅτι τότε ἡ Ἑλλὰς εἶχεν ἤδη ἀπελευθερωθῆ καὶ συγκροτηθῆ εἰς κράτος (ἔστω περιωρισμένης ἐκτάσεως), τὸ ὁποῖον ἀκριβῶς λόγῳ τῆς ἀνεξαρ-τησίας του δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἔχῃ δεύτερον γιὰ τοὺς κατοίκους του «ἐθνικὸν κέντρον», καὶ μάλιστα ἐκτὸς τῆς ἑλληνικῆς ἐπικρατείας κείμε-νον ! Ἄλλωστε, γιὰ ποιὸ ἐθναρχικὸ κέντρο ὁ λόγος, ἀφοῦ τὴν ἰδιότητα αὐτὴν εἶχεν ἤδη ἀπολέσει τὸ Πατριαρχεῖον μὲ τὰ εὐθέως ἀνθελληνικὰ ἐνεργήματά του ; 

Ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν ἀποδιδόμενον εἰς τὸ Πατριαρχεῖον ἐθναρχικὸν ἐπὶ τουρκοκρατίας ρόλο, θὰ πρέπει, νὰ μὴ παραβλέπουμε τὴν ἀλήθεια, ὅτι αὐτὸς δὲν κατεκτήθη, ἀλλὰ ἀπενεμήθη ἀπὸ τὸν ὀθωμανὸ δυνάστη γιὰ ἰδικούς του πολιτικοὺς λόγους.  Συγκεκριμένως, ἀφ’ἑνός, γιὰ νὰ ἔχῃ μεταξὺ τῶν ὑποδούλων ἀντιπροσωπευτικοὺς ὑπολόγους ἔναντί του, καί, ἀφ’ἑτέρου, μὲ τὴν συσπείρωσι τῶν Ὀρθοδόξων  ὑπὸ τὴν αὐθεντία τοῦ Πατριάρχου νὰ διασφαλίζῃ τὴν συλλογικὴν ἀντιπαλότητα ἔναντι τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας -  ἀντιπαλότητα, ἀναπτυχθεῖσαν ἐξ αἰτίας τοῦ κακοποιοῦ ρόλου αὐτῆς εἰς βάρος τοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ τὶς Σταυροφορίες της καὶ ἰδίως μὲ τὴν κατάκτησι τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὴν τρομα-κτικὴ λεηλασία της τὸ 1204, ρόλος, ὁ ὁποῖος καὶ παρέμενεν ὁλοζώντανος στὴν λαϊκὴ συνείδησι -,  ὥστε καὶ τὰ κράτη τῆς Δύσεως, κυριαρχούμενα ἀπὸ τὴν Καθολικὴν Ἐκκλησίαν, νὰ μὴ ἐπιδιώκουν τὴν συνεργασία μὲ τοὺς ὑποδούλους Ὀρθοδόξους καὶ τὴν ἀπελευθέρωσι αὐτῶν ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγό.  Ἄλλο βεβαίως τὸ ζήτημα, ὅτι μὲ τὸν ἀπονεμηθέντα ἀπὸ τὸν ὀθωμανὸ δυνάστη στὸ Πατριαρχεῖο «ἐθναρχικὸ» ρόλο πράγματι ὠφελήθη καὶ ὁ Ἑλληνισμός, μὲ τὴν ἀπόκτησι κοινοῦ σημείου ἀναφορᾶς, ἀλλὰ καὶ τὴν διατήρησι τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης μέσῳ τῆς ἐκκλησια-στικῆς πρακτικῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς λογιωσύνης. Ὅμως ἐπὶ τοῦ τελευταίου αὐτοῦ, τὸ ὁποῖον συνειθίζεται ὑπερβαλλόντως νὰ προβάλ-λεται, ¨ἡ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι ἡ διατήρησις τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης ὀφείλεται πρωτίστως στὴν ἐπιχώριο γλωσσικὴ πρακτική, τὴν ὁποία  παντοῦ καὶ πάντοτε καμμία ξένη κατάκτησις δὲν ἠμπορεῖ νὰ  ἐξαλείψῃ, καὶ ὄχι βεβαίως στὴν συνέχισι τῆς χρήσεώς της στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ τῶν ὑποδούλων· ἐνῷ ἐξ ἄλλου τὸ μεγαλύτερο μερίδιο τῆς ὁποιασδήποτε γιὰ τὸ τελευταῖο αὐτὸ ὀφειλῆς ἀνήκει ὄχι φυσικὰ στοὺς ὀλιγαρίθμους ἐκκλη-σιαστικοὺς ἡγέτες τοῦ ὑποδούλου ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ κυρίως στὸν ἀνώνυμο παπᾶ καὶ τὸν ἀφανῆ καλόγερο μὲ τὴν καθημερινή, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐπιτέλεσι τῶν θρησκευτικῶν καθηκόντων, μὲ τὸν λαὸν ἐπικοινωνία τους. Χωρὶς βεβαίως νὰ ξεχνᾶμε ἐπὶ τοῦ προκειμένου καὶ τὸ ἀδιατίμητο ἔργο στρατιᾶς ἐνθέρμων λαϊκῶν ἑλληνοδιδασκάλων σὲ πάμπολλα σχολεῖα τοῦ ὑποδούλου Ἑλληνισμοῦ (βλέπε σχετικῶς τεκμηριωμένη καταγραφὴ αὐτῶν στὸ ἀξιολογώτατο δίτομον ἔργον τοῦ ἀειμνήστου Τρύφωνος Εὐαγγελίδου, «Ἡ Παιδεία ἐπὶ Τουρκοκρατίας», Ἀθῆναι, 1936).  

5.-  Γίνεται τώρα, ἀπὸ ἀντιλέγοντα στὶς περὶ τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπόψεις μου, ἐπίκλησις τοῦ γεγονότος, ὅτι ἤδη τὸ 1987 διετυπώθη ἀπὸ αὐτὸν σὲ ἐφημερίδα ἡ ἄποψις, ὅτι «ἀποτελεῖ τώρα ἐθνικὸ ὀλίσθημα ἡ προσπάθεια γιὰ ἄρσι τοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος», καὶ ἀκολούθως τὸ 1989 ἀπὸ τὸν ἴδιο σὲ βιβλίο του, ὅτι «τὸ πρόβλημα τοῦ ἑλλαδικοῦ αὐτοκεφάλου δὲν ἔκλεισε ἀκόμη ὁριστικά», μὲ ἐμμονὴ στὴν ἀντιδιαστολή μεταξὺ ἀντικανονικῆς διακηρύξεώς του, ποὺ συνετελέσθη (δῆθεν) «πραξικοπηματικῶς» τὸ 1830, καὶ κανονικῆς μὲ τὴν ἐπικύρωσί του διὰ τοῦ Πατριαρχικοῦ Τόμου τοῦ 1850. 

Ἐπ’ αὐτῶν ὀφείλεται ἡ ἀκόλουθος ἀπάντησις :  Ὅπως ἤδη στὸ ἄρθρο μου «Ἀνασκευὴ διανοητικῶν ἀστοχημάτων» (¨ΤΟ ΠΑΡΟΝ¨¨, 10 καὶ 17.10.2010) ἐσημείωσα, τὸ αὐτοκέφαλον διεκηρύχθη διὰ πράξεων τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας, συγκεκριμένως διὰ τοῦ βασιλικοῦ διατάγματος τῆς 23^ης Ἰουλίου 1833 καὶ ἀκολούθως διὰ τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ Συντάγματος τοῦ 1844. Καὶ βεβαίως δὲν εἶναι ἀπόρροια τῆς ἀναγνωρίσεώς του διὰ τοῦ Πατριαρχικοῦ Τόμου τῆς 29^ης Ἰουνίου 1850, ἀφοῦ ἡ ἀναγνώρισις αὐτὴ νομικῶς δὲν ἦτο καθόλου ἀπαραίτητη. 

Ἡ διάκρισις κανονικῆς καὶ ἀντικανονικῆς διακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου μόνον ὑπὸ τὸ κράτος συστήματος θεοκρατικοῦ ἢ  συναλληλίας στὶς σχέσεις Πολιτείας καὶ Ἐκκλησίας θὰ ἦτο νοητή. Ἀλλὰ ἡ θέσις τῆς συναλληλίας εἶναι καὶ ἀνιστόρητος καὶ στερεῖται ἐρείσματος. Ἀνιστόρητος, διότι σχέσις συναλληλίας Κράτους καὶ Ἐκκλησίας οὐδέποτε ἴσχυσε, οὔτε κατὰ τὴν ἐνδοξωτέραν διὰ τὴν Ἐκκλησίαν Βυζαντινὴν περίοδον, γνωστοῦ ὄντος, ὅτι κατ’ αὐτὴν οἱ Πατριάρχαι ἀνήρχοντο εἰς τὸν θρόνον καὶ καθῃροῦντο ἐξ αὐτοῦ, ἢ καὶ ἐφυλακίζοντο, κατὰ τὴν αὐθαίρετον θέλησιν τοῦ Αὐτοκράτορος, οὔτε βεβαίως ἴσχυσε εἰς οἱανδήποτε μεταγενεστέραν τῆς Ἱστορίας μας περίοδον. Στερεῖται δὲ ἡ περὶ συναλληλίας θέσις ἐρείσματος καὶ διὰ τὸν ἐνεστῶτα χρόνον, ἀφοῦ τὸ ἰσχῦον Σύνταγμά μας, ὅπως ἄλλωστε  μὲ παρόμοιες διατυπώσεις καὶ τὰ προηγούμενα, καθιεροῖ διὰ τὶς σχέσεις Κράτους καὶ Ἐκκλησίας τὸ σύστημα τῆς νόμῳ κρατούσης Πολιτείας, δηλαδὴ  τῆς ὑπεροχῆς τῆς τελευταίας αὐτῆς   [ Βλέπε ἐπ’αὐτῶν ἐκτενῶς Ἀλεξάνδρου ΣΒΩΛΟΥ – Γεωργίου ΒΛΑΧΟΥ, Τὸ Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, τόμος Α΄, 1954, σελ. 30 ἑπ.,- Χρήστου ΣΓΟΥΡΙΤΣΑ, Συνταγματικὸν Δίκαιον, τόμος Β΄, τεῦχος α΄, 1964, § 60  ἀριθ. 2, σελ. 133,- Κωνσταντίνου ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ,  Ἐπίτομο Συνταγματικὸ Δίκαιο, 12^η ἔκδοση, 2001,  ἀριθ. 363, στοιχ. Δ΄, σελ. 569 ].Ὑπεροχῆς, ἡ ὁποία ἐκφράζεται καὶ διὰ τῆς ὑπὸ τοῦ Κράτους ἀσκουμένης πολλαπλῶς, διὰ νόμων δὲ ἐπιβαλλομένης, ἐποπτείας ἐπὶ τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ «ἐπιτηρήσεως» ἐπὶ τῶν θρησκευτικῶν λειτουργῶν (καὶ μάλιστα πάσης γνωστῆς θρησκείας) [ Βλέπε ἐπ’αὐτῶν ἐκτενῶς Ἀλεξάνδρου ΣΒΩΛΟΥ – Γεωργίου ΒΛΑΧΟΥ, μνημονευθὲν ἔργον σελ. 53 ἑπ.].   Ἑπομένως, γιὰ μιὰ Πολιτεία, ἡ ὁποία σέβεται τὴν ἐθνική της κυριαρχία, στεροῦνται κάθε σημασίας ὁποιεσδήποτε ἐπὶ τοῦ προκειμένου ἀντιδιαστολὲς οἱουδήποτε μεταξὺ ἀντικανονικοῦ καὶ κανονικοῦ αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀλλὰ ἔστω καὶ ὑπὸ τὸ πρῖσμα αὐτῶν, ἀφοῦ τὸ αὐτοκέφαλο τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας διεκηρύχθη «κανονικῶς» τὸ 1850, κατὰ ποίαν λογικὴν «τὸ πρόβλημά του δὲν ἔκλεισε ἀκόμη ὁριστικά» ; Τὶ ἀπέμεινεν ἀκόμη γιὰ νὰ «κλείσῃ» ;  Ἡ ἐπὶ τοῦ προκειμένου διανοητικὴ σύγχυσις εἶναι κατάδηλη.

6.-   Καὶ εἰς ἐπίμετρον :  Στὰ δημοσιευθέντα, ὡς ἀνωτέρω, ἄρθρα μου, ὅπως ρητῶς γράφω, μόνον συμπερασματικῶς εἶχον συναγάγει λογικῶς ἀπὸ τὰ ἱστορικῶς παντελῶς ἀβάσιμα περὶ τοῦ αὐτοκεφάλου λεγόμενα τοῦ π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, γιὰ δῆθεν, πραξικοπηματικὴ ἀπὸ τοὺς Βαυαροὺς καθιέρωσί του, πού, δῆθεν, μόνον ἔβλαψε τὴν Ἐκκλησία μας καὶ τὸν Ἑλληνισμόν, ὅτι αὐτὸς τάσσεται ούσιαστικῶς ὑπὲρ τῆς ἄρσεως τοῦ αὐτοκεφάλου καὶ τῆς διοικητικῆς ἐπανυπαγωγῆς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον. Ποτὲ δὲν ἰσχυρίσθην, ὅτι διεκήρυξε τοῦτο ρητῶς.  Αὐτὸς ὅμως τὸ τελευταῖον αὐτὸ  μοῦ ἀποδίδει μὲ τὶς δημοσιευθεῖσες ἐπιστολές του «Μὲ πόνο ψυχῆς ...» (‘’ΤΟ ΠΑΡΟΝ’’ 24.10.2010, σελ. 27) καὶ «Ἀνέρειστος ἰσχυρισμός ...» (‘’ΤΟ ΠΑΡΟΝ’’ 14.11.2010, σελ. 33)  !  Καὶ μὲ ἀφετηρία τὴν διαστροφὴ αὐτὴ τῶν λεγομένων μου, μὲ κατηγορεῖ ὡς «συκοφάντη» καὶ ζητεῖ, νὰ τοῦ ζητήσω συγγνώμη !   

Βεβαίως ὀφείλεται αἴτημα συγγνώμης, ἀλλὰ μόνον ἀπὸ αὐτὸν πρὸς ἐμὲ γιὰ τὴν καθύβρισί μου ὡς συκοφάντου μὲ κατάδηλη παραποίησι γραφομένων μου. Δὲν τὸ ζητῶ ὅμως!  Διότι, ὅπως ἤδη ἔγραψα, δὲν τὸν συνερίζομαι. Ἀλλὰ καὶ πρὸ παντός, διότι ἡ διανοητικὴ καὶ ἠθικὴ συγκρότησις οἱουδήποτε τρίτου, ὅταν προσωπικῶς βλάπτωμαι, σταθερῶς καὶ πάντοτε μοῦ εἶναι παντελῶς ἀδιάφορη ...  

Νέα Πεντέλη, 18^η Νοεμβρίου 2010.